Disruptivni Poremećaj Raspoloženja – F34.8

Disruptivni Poremećaj Raspoloženja F34.8

Disruptivni Poremećaj Raspoloženja je novina koju uvodi DSM5. Disruptivni Poremećaj Raspoloženja nastaje u detinjstvu i odlikuje ga iritabilno, razdražljivo ili ljutito raspoloženje.

Simptomi uključuju često ispoljavanje ljutine ili agresivne ispade u kombinaciji sa ljutim ili razdržljivim raspoloženjem koje može da traje danima ali bez ispada u ponašanju. Iako je zastupljenost (prevalencija)  niska među opštom populacijom, Disruptivni Poremećaj Raspoloženja je vrlo čest među onom decom koja su već lečena od drugih psihijatrijskih bolesti.

Simptomi Disruptivnog Poremećaja Raspoloženja su zajednički i drugim poremećajima kao što su bipolarni poremećaj, opoziciono prkosni poremećaj i poremećaj ponašanja. Poremećaj se često javlja zajedno sa depresijom, anksioznim poremećajima ili deficitom pažnje i hiperaktivnim poremećajem. Iako je lek dostupan za lečenje simptoma Disruptivnog Poremećaja Raspoloženja, porodična terapija obično daje najbolji rezultat.

Simptomi Disruptivnog Poremećaja Raspoloženja

Najpoznatiji simptom Disruptivnog Poremećaja Raspoloženja je ljutito ili razdražljivo raspoloženje koje odlikuje agresivnim ili verbalnim ispadima koji su nesrazmerni okidaču.

Ovakvi ispadi javljaju se najmanje 3 puta nedeljno. Ispadi se moraju ispojiti na dve različite lokacije npr. kući i u školi. Između ispada, raspoloženje deteta je pretežno razdražljivo i nesrećno. Ovo nije prikriveno iskustvo, jer će roditelji, nastavnici i ostali primetili da nešto nije u redu.

Prema DSM5, dijagnoza Disruptivnog Poremećaja Raspoloženja može se postaviti samo na uzrastu između 6 i 18 godina, ali početak mora da se ispolji do 10-te  godine. Ispadi moraju biti neprikladni razvojnom nivou deteta.

Da bi se postavila dijagnoza  Disruptivnog Poremećaja Raspoloženja, DSM5 u svojim dijagnostičkim kriterijumima zahteva da se navedeni obrazac ponašanja mora javljati u trajanju od najmanje 12 meseci.

Rasprostranjenost Disruptivnog Poremećaja Raspoloženja

Rasprostranjenost Disruptivnog Poremećaja Raspoloženja je manje od 1 % u opštoj populaciji, ali je mnogo veća zastupljenost među kliničkim stanovništvom ( Copeland, 2013 )

Disruptivni Poremećaja Raspoloženja i Socijalne posledice

Deca sa dijagnozom Disruptivni Poremećaja Raspoloženja suočavaju se sa problemima kod kuće, u školi i u društvenim situacijama. Niska tolerancija na frustracije znači da dete često gubi kontrolu u školi, na času, tokom igre i dok je u interakciji sa porodicom. Obično imaju nekoliko prijatelja i druga deca ih u glavnom izbegavaju jer ne žele da se igraju sa detetom koje često ima burno ispoljavanje emocija.

Komorbiditet i diferencijalna dijagnoza

Prema DSM-5, komorbiditet kod dece sa dijagnozom Disruptivnog Poremećaja Raspoloženja je veoma čest (Američka psihijatrijska asocijacija, 2013). Čak 92% dece sa dijagnozom Disruptivni Poremećaj Raspoloženja takođe ispunjava kliničke kriterijume i za drugog poremećaje. Čak 68% odsto dijagnostikovane dece ispunjava kriterijume za oba poremećaja ponašanja kao i za emocionalne poremećaje (Copeland, 2013 i dr.).

Deca sa Disruptivnim Poremećajem Raspoloženja, mogu imati poremaćaj pažnje i hiperaktivnost, anksiozne poremećaje, veliki depresivni poremećaj ili autizam (Američka psihijatrijska asocijacija, 2013). DSM-5 je stvorio dijagnozu Disruptivni Poremećaj Raspoloženja da se opiše disregulacioni poremećaj koji ne uključuje manične ili hipo-manične simptome (Akelson, 2013).

Drugi poremećaji, kao što su, sa prekidima eksplozivni poremećaj i opozicioni prkosan poremećaj imaju slične karakteristike i preklapaju se dijagnostički, ali ih ne bi trebalo dijagnostikovati zajedno (Američka psihijatrijska asocijacija, 2013).

Deca sa dijagnozom Disruptivni Poremećaj Raspoloženja su u povećanom riziku od samopovređivanja i samoubilačkog ponašanja. Uobičajeni primeri samo povredjivanja uključuju:  sečenje, gorenje kože grebanje, rezbarenje, štipanje, ujedanje, udaranje, lupanje, ubadanje, bodenje i ubacivanje objekta pod kožu.

Samoubistvo u detinstvu šokantno preovladava. 4.000 dece u Americi umire svake godine od samoubistva i 125.000 dece se tretira svake godine za pokušaj samoubistva (Serani, 2013).

Disruptivni Poremećaja Raspoloženja – Lečenje

Disruptivni Poremećaja Raspoloženja je novina koju uvodi DSM-5, a tretman još nije standardizovan. Do danas, Disruptivni Poremećaja Raspoloženja se slično tretira u lečenju kao i srodna oboljenja, kao što su bipolarni poremećaj, opoziciono prkosni poremećaj i povremeni eksplozivni poremećaj.

Deca imaju malu kontrolu nad svojom sredinom i sva deca koja su tretirana od Disruptivnog Poremećaja Raspoloženja su tretirana na zahtev roditelja, staratelja ili pravnom uredbom. Deca često imaju slab samouvid i imaju tendenciju da eksternalizuje krivicu.

Shodno tome, terapijski odnosi se teško uspostavljaju i teško održavaju. Osim toga, deca često imaju poteškoća da artikulišu osećanja i zabrinutost. Kao rezultat toga, lekovi se često prepisuju za upravljanje simptomima, tako da terapija može biti efikasnija.

Lekovi koji ciljaju anksioznost ili hiperaktivnost, na primer, mogu dati detetu priliku da se fokusira u školi ili da stvori i održi prijateljstva. Ovi uspesi su obično dovoljni da motivišu dete da se uključi u terapiju. Jer, depresija i suicidalno ponašanje često su povezani sa Disruptivnim Poremećajem Raspoloženja, a lek može da se koristi za poboljšanje raspoloženja (Rutherford, 2010).

Zato što deca provode više vremena sa svojim roditeljima nego sa terapeutom, važno je da cela porodica bude uključena u lečenje. Studije koje ispituju pedijatrijski bipolarni poremećaj, koji je bio tipična dijagnoza pre nego što je uveden Disruptivni Poremećaj Raposloženja,  prijavljuju da su suicidalna  ponašanja, pretnje i pokušaji suicida u vezi sa osiromašnim porodičim odnosima (Guillermo, et al., 2011).

Neophodno je raditi na odnosu roditelj-dete jer takva interakcija je važna terapijska komponenta. Cilj je za roditelja ili staratelja da razvije osećaj čvrste kontrolu nad svojim detetom, dok istovremeno neguje dete i ispunjava emotivne potrebe deteta. Kada je ojačan roditeljski odnos, dete je spremnije da ispuni dalje zahteve.

Tokom interakcije roditelj-dete, roditelj i dete pohađaju terapiske seanse zajedno. Tokom terapiskih sesija, roditelji dobiju instrukcije kako da slede dete i obavezuju se da usmeravaju pažnju samo na pozitivna ponašanja.

To znači da se roditelj fokusira na pohvale, nudi povratne informacije detetu uz verbalne opise željenog ponašanja. Roditeljima se nalaže da izbegnu komande, kritike ili pitanja tokom interakcije. Grupna terapija može takođe biti uključena i  može uključivati 3-6 porodica (Vesiz i Kazdin, 2010).

Roditelji se takođe uče da koriste efikasne tehnike i da razviju disciplinu. Roditelji se treniraju da daju jasne i direktne zahteve svom deteta i da objasne komande . Oni se takođe uče da brzo pohvale dobro ponašanje. Roditelji su takođe uče da ignorišu pitanja ili loše ponašanje koje se javlja tokom burnih ispada ( Veisz i Kazdin , 2010 ).

Hipnoterapija i Disruptivni Poremećaj Razpoloženja

Kod deteta koje ima Disruptivni Poremećaj Razpoloženja hipnoterapija se nije pokazala kao dovoljno dobar pristup jer dete često odbija terapiski savez i veoma je zahtevno za saradnju. Zato se predlaže da roditelji ili staratelji dolaze na hipnoterapiju.

Hipnoterapijom roditelji ili staratelji oslobadjaju  se stresa, definišu ciljeve i obezbedjuju dovoljno resursa koji su im svakako potrebni za odnos sa detetom. Programiraju se tako da produktivnije i kreativnije reaguju prema detetu.  S druge strane, takodje se predlaže roditeljima da se upišu na kurs iz hipnoze. Da se obuče za primenu osnovnih hipnotičkih tehnika koje bi koristili u odnosu sa detetom. Tako da oni sami na terenu u realnim situacijam mogu da izkoriste hipnotičke tehnike i da upravljaju burnim emocijama deteta.

Kontaktirajte psihologa Aleksandra Jankovića